CÂN BẰNG TRẮNG LÀ GÌ? NGUYÊN TẮC CHO NGƯỜI MỚI!

Bạn từng chụp một bức ảnh trông rất ổn trong lúc chụp, nhưng khi xem lại thì da người ám vàng, bầu trời lại ngả xanh kỳ lạ? Hoặc quay xong một cảnh đẹp mà màu sắc trông không hề giống thực tế? Đó chính là hậu quả của việc chưa cân bằng trắng đúng cách. Cân bằng trắng không chỉ là một thiết lập kỹ thuật — nó quyết định cảm xúc và sự chân thực của hình ảnh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu cân bằng trắng là gì, cách thiết lập chính xác, và phải xử lý thế nào nếu lỡ quên cân bằng trắng khi quay hoặc chụp.

1. Định nghĩa

Cân bằng trắng là một thiết lập trong máy ảnh nhằm xác định chính xác màu trắng thật sự là như thế nào. Thiết lập này tạo ra một mốc chuẩn để từ đó máy ảnh cân đo và tái tạo các màu sắc còn lại. Trong các điều kiện ánh sáng khác nhau, màu trắng có thể không còn trông như “trắng” nữa, vì vậy việc cân bằng trắng giúp điều chỉnh lại cho đúng.

Cân bằng trắng có thể được máy ảnh tự động xác định, chọn từ danh sách các thiết lập có sẵn, hoặc được người dùng thiết lập thủ công.

Cân bằng trắng có tác dụng gì:

• Áp dụng cho cả nhiếp ảnh tĩnh và quay video

• Xác định màu “trắng” và điều chỉnh tất cả các màu khác dựa theo đó

• Nếu thiết lập sai, hình ảnh sẽ bị ám vàng hoặc ám xanh

Có lẽ các bạn đã từng gặp trường hợp như hình ảnh bên dưới rồi chứ?

2. Hiểu về nhiệt độ màu

Việc thiết lập cân bằng trắng liên quan trực tiếp đến màu sắc của nguồn sáng chiếu vào chủ thể, hay còn gọi là nhiệt độ màu. Dù là ánh sáng tự nhiên ngoài trời hay ánh sáng nhân tạo từ các thiết bị chiếu sáng trong nhà, ánh sáng có thể tồn tại ở nhiều mức độ cường độ, sắc độ và nhiệt độ màu khác nhau.

Nhiệt độ màu  là cách mô tả sắc thái màu sắc của nguồn sáng — tức là ánh sáng ấy có xu hướng nghiêng về màu ấm (vàng, cam, đỏ) hay lạnh (xanh, xanh dương). Dù mắt người có thể đã quen với việc “tự điều chỉnh” để thấy màu sắc trông tự nhiên, nhưng máy ảnh thì không — nó cần thông tin rõ ràng về nhiệt độ màu để tái tạo màu sắc chính xác.

Nhiệt độ màu được đo bằng đơn vị Kelvin (K), theo thang đo tuyệt đối. Dưới đây là một số mức phổ biến:

Sự thay đổi của nhiệt độ màu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh của bạn nếu không thiết lập cân bằng trắng đúng cách. Cũng cần lưu ý rằng việc thiết lập sai cân bằng trắng là hoàn toàn có thể xảy ra. Nhiệt độ màu là một phổ liên tục, vì vậy đôi khi cần phải điều chỉnh tinh tế từng chút một để có được hình ảnh chuẩn xác nhất.

Và trong quá trình quay chụp ngoài trời, bạn có thể sẽ phải điều chỉnh cân bằng trắng nhiều lần nếu nhiệt độ màu của ánh sáng thay đổi theo thời gian trong ngày. Đây là một thông số cần được theo dõi liên tục, chứ không phải kiểu “thiết lập một lần rồi quên luôn”.

3. Hiệu chỉnh cân bằng trắng trên camera.

Hầu hết các máy ảnh đều cung cấp ba cách để thiết lập cân bằng trắng, dù một số máy có thể chỉ hỗ trợ một trong ba tùy chọn: Tự động (Auto), thiết lập sẵn (Presets) và thủ công (Manual).

Hãy cùng đi sâu hơn vào từng phương pháp này.

1. Cân bằng trắng tự động (Auto White Balance – AWB)

Hầu hết các máy ảnh kỹ thuật số hiện đại đều có chức năng cân bằng trắng tự động. Đây thường là chế độ mặc định của máy, vì vậy có thể nó đã được bật mà bạn còn không để ý.

Ở chế độ này, máy ảnh sẽ “đoán” màu nào là màu trắng thật, rồi từ đó điều chỉnh cân bằng màu cho toàn bộ hình ảnh.

Cân bằng trắng tự động đôi khi cho kết quả khá ổn, nhưng giống như nhiều thiết lập khác, nếu muốn kết quả chính xác và đồng nhất hơn, bạn nên tự hiệu chỉnh bằng tay.

2. Cân bằng trắng theo thiết lập sẵn (Presets)

Nằm giữa chế độ tự động và thủ công là các thiết lập sẵn — đây là các lựa chọn được nhà sản xuất cài đặt trước, tương ứng với từng điều kiện ánh sáng phổ biến.

Ví dụ, một chiếc máy ảnh DSLR thông thường sẽ có các preset cân bằng trắng như:

• Ánem h nắng (Sunny)
• Trời mây (Cloudy)
• Đèn huỳnh quang (Fluorescent)
• Đèn sợi đốt / tungsten (Tungsten)
• và một số điều kiện ánh sáng khác.

Các preset này giúp máy ảnh đưa ra cân bằng trắng phù hợp mà không cần phải đo thủ công, rất tiện khi bạn làm việc trong điều kiện ánh sáng ổn định.

3. Cân bằng trắng thủ công (Manual White Balance)

Có hai cách để thiết lập thủ công:

Cách 1: Nhập trực tiếp giá trị Kelvin

Bạn có thể gõ tay giá trị nhiệt độ màu (ví dụ: 3200K, 5600K…) tùy vào ánh sáng thực tế.

• Giem á trị Kelvin càng thấp → hình ảnh càng lạnh (xanh)
• Giá trị Kelvin càng cao → hình ảnh càng ấm (vàng)

Thang Kelvin giúp bạn tinh chỉnh cực kỳ chính xác màu sắc theo cảm nhận mắt nhìn và độ thực của cảnh quay.

Cách 2: Dùng thẻ xám (grey card) hoặc thẻ trắng (white card)

Đây là cách thủ công chính xác nhất. Ban dùng một vật có màu trắng hoặc xám trung tính đặt trong môi trường ánh sáng hiện tại, sau đó cho máy ảnh đo cân bằng trắng từ đó.

Nói cách khác, bạn chỉ cho máy ảnh biết “đây là màu trắng thật sự trong cảnh quay này”, và máy sẽ tự hiệu chỉnh lại tất cả các màu còn lại dựa trên đó.

Cân bằng trắng tự động có thể “xài tạm” trong một số tình huống, nhưng nếu bạn có thời gian và hiểu kỹ, thì cân bằng trắng thủ công luôn mang lại kết quả chính xác và chuyên nghiệp hơn.

4. Chỉnh sửa cân bằng trắng khi đã hậu kì

Dù dùng phần mềm nào (DaVinci Resolve, Premiere Pro, Lightroom, Photoshop…), thì vẫn có một số nguyên tắc giống nhau:

• Tìm điểm trắng (white reference): Cố gắng xác định đâu là vùng cần trung tính màu (màu trắng hoặc xám) trong hình. Từ đó chỉnh sao cho nó trở về “trắng thật”.

• Điều chỉnh thông số Temperature và Tint:

+ Temperature: Kéo về trái (giảm K) để hình lạnh hơn (xanh), kéo phải (tăng K) để hình ấm hơn (vàng).

+ Tint: Điều chỉnh cân bằng giữa màu xanh lá và magenta.

• Dùng công cụ scopes (parade, vectorscope) để kiểm tra sự cân bằng màu sắc chính xác thay vì chỉ nhìn bằng mắt.

Kết luận

Cân bằng trắng là một yếu tố kỹ thuật quan trọng giúp tái tạo màu sắc trung thực và chuyên nghiệp trong cả nhiếp ảnh lẫn quay phim. Việc hiểu rõ cách hoạt động của cân bằng trắng, cách điều chỉnh thủ công, sử dụng presets hay hậu kỳ sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn màu sắc trong từng khung hình.

Tuy nhiên, đừng để lý thuyết gò bó sự sáng tạo của mình. Cân bằng trắng “đúng” đôi khi không phải là cân bằng trắng “hay”. Có những lúc cố tình để ảnh hơi ám vàng để tạo cảm giác ấm áp, hay ám xanh để tăng tính điện ảnh — mọi thứ đều phụ thuộc vào thông điệp anh em muốn truyền tải qua hình ảnh.

Hiểu để phá vỡ quy tắc một cách có chủ đích — đó mới là bản lĩnh của người làm sáng tạo.

Hãy follow tachtach.vn và Fanpage để biết thêm nhiều kiến thức bổ ích nha.