TỐC ĐỘ MÀN TRẬP LÀ GÌ? TÁC ĐỘNG CỦA NÓ ĐẾN KHUNG HÌNH NHƯ THẾ NÀO?

Một trong những điều hấp dẫn nhẫn của việc chụp ảnh là tiếng “ tách tách” đầy thỏa mãn khi chúng ta nhấn nút chụp và tạo ra bức ảnh của mình. Âm thanh đó chính là màn trập của máy ảnh. Đó là tiếng màn trập di chuyển lên và xuống. Nó luôn di chuyển theo cùng một cách mỗi khi chúng ta chụp ảnh, nhưng không phải lúc nào cũng di chuyển với cùng một tốc độ. Và tốc độ khác nhau sẽ quyết định hình ảnh cho ra sau khi chụp.
Vậy tốc độ màn trập là gì? Làm thế nào để chúng ta hiểu được nó để có thể chụp những bức ảnh chất lượng, nhất quán và có chủ đích mỗi lần?

I. Màn trập là gì?

Một chiếc máy ảnh chụp ảnh bằng cách phơi sáng phim hoặc cảm biến kỹ thuật số với ánh sáng. Màn trập hoạt động như một rào chắn — nó đóng lại để ngăn ánh sáng khi bạn chưa bấm chụp. Khi bạn nhấn nút chụp, màn trập mở ra, ghi lại hình ảnh, rồi nhanh chóng đóng lại.

Bạn đang thắc mắc tốc độ màn trập thì ảnh hưởng đến yếu tố gì trong nhiếp ảnh và làm phim. Hãy cùng đi đến phần sau của bài viết nhé

II. Cách đo tốc độ màn trập

Tốc độ màn trập được đo bằng đơn vị thời gian, thường là giây.

Ví dụ nếu chỉ số tốc độ màn trập ghi là 1/160 giây. Điều này có nghĩa là thời gian giữa lúc màn trập mở ra và đóng vào để phơi sáng là 1/160 giây.

Hầu hết các máy ảnh mirrorless và DSLR đều có dải tốc độ màn trập rộng. Điều này thường phụ thuộc vào chất lượng của máy ảnh. Phần lớn máy DSLR có thể chụp từ 1/4000 giây đến 30 giây. Trong khi một số máy có thể đạt tới 1/8000 giây, tùy thuộc vào mẫu máy.

III. Tốc độ màn trập ảnh hưởng như thế nào?

Phơi sáng — tốc độ màn trập chậm sẽ làm sáng hình ảnh và tốc độ nhanh sẽ làm tối hình ảnh.

 
Chuyển động — tốc độ màn trập càng chậm, bạn sẽ tạo ra càng nhiều nhòe chuyển động. Tốc độ màn trập càng nhanh, chuyển động sẽ xuất hiện sắc nét và giật cục.

IV. Các loại tốc độ màn trập

Máy ảnh có thể sử dụng màn trập cơ học, màn trập điện tử, hoặc kết hợp cả hai để kiểm soát ánh sáng đi vào cảm biến.

Trong màn trập cơ học, có ba loại phổ biến:

• Màn trập đĩa quay (Rotary Disc Shutter)
  Được sử dụng trong máy quay phim dùng phim nhựa ngày xưa. Là một đĩa tròn có một hoặc nhiều khe hở xoay tròn để lần lượt chặn và cho ánh sáng đi qua cuộn phim. Góc mở thường là 180 độ, nhưng có thể điều chỉnh từ 0 đến 360 độ để thay đổi lượng ánh sáng.

• Màn trập tiêu cự (Focal Plane Shutter)
  Phổ biến trong máy ảnh kỹ thuật số và máy DSLR. Gồm hai rèm màn trập: một rèm mở ra để phơi sáng cảm biến, sau đó rèm thứ hai đóng lại để kết thúc quá trình chụp.

• Màn trập lá (Leaf Shutter)
  Hoạt động tương tự như khẩu độ ống kính, với các lá kim loại mở ra và đóng lại từ trung tâm. Thường được dùng trong các ống kính máy ảnh tầm trung hoặc máy ảnh medium format.

Với máy ảnh kỹ thuật số hiện đại, màn trập điện tử hoạt động trực tiếp thông qua cảm biến. Cảm biến sẽ bật và tắt các điểm ảnh (pixels) để thu nhận ánh sáng trong một khoảng thời gian nhất định.

Có hai kiểu màn trập điện tử chính:

• Màn trập cuộn (Rolling Shutter): Các điểm ảnh được bật theo trình tự (từ trên xuống hoặc theo chiều ngang). Có thể gây biến dạng hình ảnh nếu vật thể chuyển động nhanh, nhưng cho chất lượng hình ảnh “mềm mại” và dải tương phản rộng.

• Màn trập toàn cục (Global Shutter): Tất cả các điểm ảnh được bật cùng lúc, loại bỏ hiện tượng méo hình nhưng có thể có dải tương phản thấp hơn và hoạt động không tốt trong điều kiện ánh sáng yếu.

V. Quy tắc màn trập 180 độ.

Quy tắc 180 độ cho rằng tốc độ màn trập của bạn nên được đặt gấp đôi tốc độ khung hình của bạn khi quay video. Đây là một tiêu chuẩn trong ngành công nghiệp điện ảnh và đôi khi được gọi là “tốc độ màn trập điện ảnh” vì nó giúp tạo ra chuyển động tự nhiên, mượt mà trong hình ảnh — giống như cách mắt người cảm nhận chuyển động trong đời thực.

Nếu bạn không tuân theo quy tắc màn trập 180 độ, hình ảnh video của bạn sẽ thay đổi rõ rệt về cách chuyển động và cảm giác thị giác.

Xem video sau đề thấy rõ hơn tác động của quy tắc màn trập 180 độ:

@20fps.art WHAT IS SHUTTER SPEED? #tachtach #tachtachxinchao #tachtachreview #yeucongnghe #photo #photography #nhiepanhvietnam #tipschupanh #learnontiktok #xuhuong #fyp #kienthucnhiepanh #shutterspeed #tocdomantrap ♬ nhạc nền – tachtachreview – 20fps.

Ví dụ, giả sử bạn đang quay ở 24fps với tốc độ màn trập là 1/48 giây (tương đương góc màn trập 180 độ). Nếu bạn muốn tăng tốc độ khung hình lên 48fps và vẫn muốn giữ nguyên mức độ nhòe chuyển động, bạn sẽ phải điều chỉnh tốc độ màn trập tương ứng. Vì chúng ta đã tăng gấp đôi tốc độ khung hình, ta phải tăng gấp đôi tốc độ màn trập từ 1/48 lên 1/96.

Kết luận

ốc độ màn trập là một yếu tố cốt lõi trong nhiếp ảnh và quay phim, không chỉ quyết định độ sáng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cách chuyển động được ghi lại trong khung hình. Việc nắm vững các khái niệm từ tốc độ màn trập cơ bản, các loại màn trập khác nhau cho đến quy tắc 180 độ trong quay phim sẽ giúp bạn chủ động kiểm soát chất lượng hình ảnh và tạo nên những khung hình đầy cảm xúc. Dù bạn là người mới bắt đầu hay đã có kinh nghiệm, việc hiểu và vận dụng hợp lý tốc độ màn trập chính là chìa khóa để nâng tầm kỹ năng hình ảnh của bạn.

Follow Tách Tách và Fanpage để biết thêm được nhiều thông tin hay về nhiếp ảnh và làm phim nhé!